Vermentino is één van de meest expressieve witte druivenrassen van Zuid-Europa. Deze blog neemt je mee langs de geschiedenis, kenmerken, smaakprofiel en foodpairing van deze veelzijdige druif – én de wijnen die je bij berebene.be kunt ontdekken.
Ondergewaardeerd, onvergetelijk en een vleugje controverse.
Vermentino is een witte druif die floreert in zonovergoten kustgebieden rond de Middellandse Zee.
Ze staat bekend om haar frisse zuren, citrusaroma’s en subtiele ziltigheid. In Italië is Vermentino in Sardinië, Ligurië en Zuid-Toscane een vaste waarde. De druif is geliefd om haar veelzijdigheid: van lichte terraswijnen tot complexe gastronomische versies.
Tegenwoordig geniet Vermentino internationale erkenning en faam als een van de beste witte wijnen.
Volgens sommigen zou Vermentino de nieuwe Pinot Grigio van Italië kunnen worden, of er in ieder geval heel dichtbij komen.
Geschiedenis, legendes en anekdotes.
Vermentino heeft een mysterieus verleden maar er zijn veel aanwijzingen dat het druivenras afkomstig is uit het Middellandse Zeegebied.
De naam biedt niet veel aanwijzingen over de oorsprong van de wijnstok. Men denkt dat ze is afgeleid van vermena, een inmiddels verouderd Italiaans woord dat "jonge, dunne, flexibele tak" betekent, wat op zijn beurt afkomstig is van het Latijnse verbena (gebruikt voor "kruiden en takken van groenblijvende planten").
Wat zeker is, ze heeft zich perfect aangepast aan de mediterrane kuststreken.
Vermentino draagt verschillende namen, soms historisch soms ongewild. Zo wordt ze in Ligurië Pigato genoemd, in Piemonte Favorita, in Corsica Vermentinu of Malvoisie de Corse en in Zuid-Frankrijk Rolle (zie verder "The French are not amused"), Malvoisie Précoce d'Espagne of Malvoisie à gros Grains.
De exacte oorsprong is nog steeds onderwerp van discussie. Het ontstaansverhaal is nog niet officieel geschreven. Misschien van Spaanse origine en vervolgens, via Frankrijk, in Ligurië en Sardinië terechtgekomen, of misschien heeft de druif zich in omgekeerde richting verspreid. Anderen denken dat de druif met de Arabieren is meegekomen tijdens de verovering van Spanje.
Volgens de Franse ampelograaf Pierre Galet is de Vermentino verwant aan de Malvasia. De verwantschap met Malvasia suggereert dat dit druivenras vanuit Griekenland in Italië is aangekomen, vervoerd door Venetiaanse kooplieden. In die tijd verspreidden de Grieken, gevolgd door de Romeinen, de wijnbouw over het hele Middellandse Zeegebied, en Vermentino kan deze handelsroutes gevolgd hebben.
Het druivenras wordt al sinds de 14e eeuw in Ligurië en Sardinië gedocumenteerd en werd vroeger in Sardinië "arratelau" genoemd.
Tijdens de Renaissance beleefde de Vermentino een ware bloeiperiode. Ze floreerde vanaf de 18e eeuw ook in heel Zuid-Frankrijk, met name in de Provence en Corsica, waar goed gedraineerde grond en overvloedige zonneschijn de ontwikkeling ervan bevorderden.
In de 19e eeuw werd de Vermentino een perfect druivenras voor mediterrane wijngebieden.
Een explosie van door de overheid gesubsidieerde aanplantingen in de 20e eeuw (ook voor andere druivenrassen) deed de reputatie van Sardinë weinig goed. Sardinië stond vol met hoogproductieve - vooral rode - druivenrassen, die werden gebruikt voor de productie van bulkwijnen die naar het vasteland van Italië, Frankrijk en Duitsland werden verscheept. De kleine hoeveelheid geproduceerde Vermentino-wijn was muf, rustiek en een wijn om snel te vergeten.
Onder druk van internationale concurrentie in de tweede helft van de 20e eeuw, realiseerden vooral de Sardiniërs zich dat het niet vol te houden was om zich te richten op goedkope wijn. In de jaren 80 gaf de overheid wijnbouwers premies om hun productieve wijnstokken te rooien en te vervangen door kleinere hoeveelheden hoogwaardige druivenrassen, zoals Vermentino. Na verloop van tijd kromp het totale wijngebied van Sardinië met ongeveer 70%, waarvan een groot deel geconcentreerd was in het vruchtbare zuiden.
The French are not amused.
Waarom zijn de Fransen niet blij? Volgens de Zwiterse druivengeneticus Dr. José Vouillamoz zijn de Italianen er in geslaagd te beschermen wat niet beschermd had mogen worden!
Wat is er aan de hand? Volgens hem hebben de Italianen de naam Vermentino beschermd voor een wijndruif die al eeuwenlang wordt verbouwd in Noord-Italië, Zuid-Frankrijk, Corsica en Sardinië, vaak onder lokale synoniemen zoals Favorita in Piemonte, Pigato in Ligurië, Rolle in Zuid-Frankrijk, enz. Italianen hebben volgens hem geen alleenrecht op de naam. Vermentino is een historische naam en behoort tot het publieke domein.
Dr. José Vouillamoz verwijst onder meer naar een Franse technische documentatie - "Viala en Vermorel’s 1901-1910 ampelografie" - uit het begin van de 20e eeuw waarin de naam Vermentino wordt gebruikt.
De Italianen hebben geprofiteerd van de EU-richtlijnen van 2018 betreffende etikettering en beschermde oorsprongsbenamingen door de bescherming van Vermentino te rechtvaardigen met de Italiaanse oorsprongsbenamingen Vermentino di Sardegna DOC en Vermentino di Gallura DOCG.
Als gevolg hiervan is Vermentino nu exclusief toegestaan voor Italiaanse wijnetiketten.
Australië, Kroatië en de VS hebben toestemming gekregen om Vermentino op hun etiketten te zetten na onderhandelingen met Italië. De rest van de wereld, inclusief de Fransen, mogen de naam niet gebruiken. De Franse wijnboeren gebruiken nu op het etiket de naam Rolle.
Het druivenras in Italië en daarbuiten.
Vermentino is vooral te vinden in:
Italië: Sardinië, Ligurië, Piemonte (Roero) en Toscane (kuststreken).
Frankrijk: Provence, Corsica, Languedoc-Roussillon.
Australië en Californië: opkomende aanplant in warme kustgebieden.
Spanje en Brazilië: beperkt.
Tegenwoordig beslaat Vermentino wereldwijd zo'n 11.500 hectare, met een sterke opwaartse trend.
De twee belangrijkste landen zijn Italië, met 6.500 hectare, en Frankrijk, met 3.500 hectare.
Vermentino is nummer 12 van de meest aangeplante druivenrassen van Italië, na druiven zoals Glera (Prosecco), Primitivo, Chardonnay, Sangiovese, Pinot Grigio, Merlot, Pino Nero, Syrah, Moscato Bianco, Barbera en Sauvignon Blanc.
De aanplant van Vermentino is in Italië toegestaan in de regio’s Abruzzo, Lazio, Ligurië, Le Marche, Sicilië, Toscane en Umbrië.
Kenmerken van de druif.
Vermentino is voor een wit druivenras een laatrijpende druif die het goed doet in een warm en droog klimaat, dicht bij de zee. Hij kan zich aanpassen aan verschillende bodems, maar gedijt het beste op een goed gedraineerde bodem rijk aan graniet, zand- en kalksteen en rotsen die de natuurlijke mineraliteit van de druif versterken. Zeewind en hogere hoogten kunnen de zuurtegraad helpen behouden en de wijnen fris maken.
Vermentino heeft conische trossen, middelgroot tot groot. Wanneer de druiven rijp zijn, krijgen de dikke, stevige bessen een witte tint en worden ze roze wanneer ze overrijp zijn. De druiven zijn klein tot middelgroot, met een gespikkelde schil wat de naam Pigato (Ligurië) verklaart. Pigato betekent “gevlekt”.
Vermentino is een relatief krachtige wijnstok met een matige tot hoge opbrengst. De opbrengst beheersen is noodzakelijk om de karakteristieke aroma's en smaken te behouden.
Vermentino is een relatief veerkrachtig en sterk ras, kan goed tegen droogte, maar kan vatbaar zijn voor meeldauw, vooral in vochtige omstandigheden. Zeewind en goed gedraineerde bodems helpen de ziektedruk te verminderen.
Vermentino's aanpassingsvermogen aan warme klimaten en het vermogen om de zuurtegraad te behouden, maken het een waardevolle druif nu de temperaturen wereldwijd stijgen. Wijnmakers in warmere streken zijn steeds meer geïnteresseerd in Vermentino als alternatief voor traditionele witte druivenrassen die het moeilijk kunnen hebben in warmere klimaten.
Herkomstgebieden.
Wat zijn voorbeelden van herkomstgebieden in Sardinië, Ligurië & Toscane (Maremma).
De enige DOCG bevindt zich in Sardinië, Vermentino di Gallura DOCG, terwijl er in de rest van Italië zo'n dertig DOC's en verschillende IGT's zijn.
Ligurië gebruikt Vermentino of Pigato in een aantal DOC-wijnen zoals Cinque Terre, Colli di Levanto en Riviera Ligure di Ponente.
DOC-wijnen in Toscane waar Vermentino in voorkomt zijn bv. Bolgheri, Elba, Maremma Toscana, Montecucco en Val di Cornia. In Toscane, met name in de Maremma, heeft de wijn een fruitige, soms vollere stijl.
In Piemonte kom je de lokale variant Favorita vooral in het Roero-gebied tegen in de DOC Langhe Favorita.
Geur- en smaakkenmerken.
Vermentino is een wijn met zoveel gezichten, maar toch één identiteit. Velen herkennen hem aan het zeer intense, maar nog niet te aromatische aroma, gebaseerd op citrusvruchten, witte bloemen, aromatische kruiden zoals tijm en basilicum, niet al te rijp geel fruit en een fijne zilte toets.
Medium qua body en droog, fris en vlot in de smaak.
Vermentino is veelzijdig. Hij kan schitteren als een ongecompliceerde, smaakvolle aperitief- en zomerwijn, maar ook imponeren als een gelaagde witte wijn gerijpt op hout of op de fijne droesem.
Als je het per regio in het algemeen wil onderscheiden staat Sardinië voor fris en mineraal, Ligurië voor vol en floraal en Toscane voor kruidiger en iets rijker.
Foodpairing.
Vermentino is een wijn die perfect past bij de mediterrane keuken. Denk aan zeevruchten, gegrilde vis, verse pasta met pesto Genovese of geitenkaas.
De zilte frisheid versterkt de smaken van mosselen, oesters of inktvis, terwijl de kruidige kant ideaal is voor gerechten met groenten.
De ideale drinktemperatuur ligt tussen de 8 en 10 graden C°, terwijl complexere varianten iets warmer geserveerd kunnen worden.
Een zomeravond of een feestelijk vismenu zijn momenten waarop Vermentino echt tot zijn recht komt.
Heb je een iets vollere versie, kies dan voor een combinatie met wit vlees en gevogelte.
Onze wijnen.
Bij ons vind je een selectie frisse en karaktervolle Vermentino-wijnen uit Sardinië, Ligurië en Toscane, waaronder:
- Vermentino I Simboli – Tenuta L’Ariosa: elegant, rijp en frisfruitig.
- Vermentino Tiria – Puddu: citrusfris, pittig, perfect als aperitief.
- Pigato – La Ginestraia: aromatisch, floraal, delicaat en fijn.
- Pigato Le Marige – La Ginestraia: aromatisch, met florale en kruidige toetsen.
- Vigna Fiorini Vermentino – Vignaioli Morellino di Scansano: rijker van stijl, met Viognier in de blend.
- Vermentino San Bruzio – Vignaioli Morellino di Scansano: een wijn met finesse en enige complexiteit.
Ontdek hier Tenuta L’Ariosa (Sardinië), Puddu (Sardinië), La Ginestraia (Ligurië) en Vignaioli Morellino di Scansano (Toscane) en proef de mediterrane zon in je glas.
Salute!